ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ- ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΤΕΙΤΕ

Έχετε πάρει την απόφαση να μπείτε σε διαδικασία διερεύνησης κάνοντας μια εξέταση που για τους περισσότερους άνδρες δημιουργεί αρκετή αμηχανία. Στην αμηχανία αυτή έρχονται να προστεθούν απορίες για τη διαδικασία αλλά και το άγχος  των αποτελεσμάτων.

Προκειμένου λοιπόν, η εξέταση σπέρματος να πραγματοποιηθεί με σωστό τρόπο και να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα, απαραίτητες είναι οι παρακάτω προϋποθέσεις:

1.    Σεξουαλική αποχή : Με τον όρο σεξουαλική αποχή εννοούμε την αποχή από οποιασδήποτε μορφής εκσπερμάτισης (συνουσία  ή αυνανισμό.) Ιδανικά ο εξεταζόμενος θα πρέπει να απέχει 2-4 ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει 48 ώρες σεξουαλικής αποχής και να μην υπερβαίνει τις 5. Το διάστημα αυτό θεωρείται ως ενδεικτικότερο της λειτουργίας του αναπαραγωγικού συστήματος, δίνοντας τον ιδανικότερο σπερματικό όγκο και τον καλύτερο αριθμό κινητών σπερματοζωαρίων. Έτσι, μικρότερο  διάστημα αποχής  (<2 ημέρες)μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη συγκέντρωση κινητών σπερματοζωαρίων, ενώ μεγαλύτερο διάστημα  (>5 ημέρες) μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, ΑΛΛΑ μειωμένης ποιότητας ( κινητικότητα και μορφολογία).

2.    Αν είστε άρρωστοι, έχετε πυρετό, ή είχατε πολύ υψηλό πυρετό το τελευταίο τρίμηνο, η εξέταση θα πρέπει να αναβληθεί και να μεταφερθεί αργότερα.

3.    Αποχή από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. 

4.    Φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης: Αντιβιοτικά  όπως  η γενταμυκίνη, η σιπροφλοξασίνη, η τετρακυκλίνη, η νιτροφουραντοΐνη, έχει αποδειχθεί να παρεμποδίζουν την παραγωγή σπέρματος και την γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματοζωαρίων. Επιπλέον φάρμακα, όπως η σιμετιδίνη, η σουλφασαλαζίνη, φαρμακα ορμονικής θεραπείας όπως υψηλές δόσεις κορτικοστεροειδών, ανδρογόνων και αντιανδρογόνων, προγεστερόνης, οιστρογόνων, και LHRH(GnRH)super agonists or antagonists. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δώσουν οι αθλητές στην πρόσληψη αναβολικών στεροειδών, διότι οδηγούν σε μείωση της έκκρισης των γοναδοτροπινών οδηγώντας σε ορχική ατροφία, που συνήθως είναι αναστρέψιμη. Ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμη βλάβη, ενώ η κολχικίνη βλάπτει τη σπερματογένεση.

5.   Τρόπος δειγματοληψίας:  Ιδανικά, το δείγμα θα πρέπει να δοθεί στο εργαστήριο. Ο χρόνος μεταφοράς του δείγματος αλλά και η έκθεσή του σε θερμοκρασίες μικρότερες των 37⁰C μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Πριν έρθετε στο εργαστήριο κάντε ένα ντους με χλιαρό νερό. Πριν τη δειγματοληψία, πλύνετε τα χέρια σας με νερό και σαπούνι.  Η λήψη γίνεται με αυνανισμό. Απαγορεύεται η χρήση λιπαντικού ή σάλιου. Είναι πολύ σημαντικό η συλλογή να είναι πλήρης.

6.   Εάν η δειγματοληψία γίνει στο χώρο σας, κλείστε πολύ καλά το καπάκι και γράψτε στον ουροσυλλέκτη  το ονοματεπώνυμό σας, την ημερομηνία και την ώρα που δόθηκε το δείγμα σας. Η μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο θα πρέπει να γίνει μέσα σε μισή ώρα έτσι  ώστε εξωγενής παράγοντες (π.χ.  χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος) να μην επηρεάσουν τα αποτελέσματα της ανάλυσης. Κατά τη μεταφορά του το δείγμα θα πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη θερμοκρασία του σώματος και σε όρθια θέση.

7.  Ζητείστε από τον ειδικό περισσότερες οδηγίες

Ανδρικό αντισυλληπτικό: Η επιστήμη κάνει ένα βήμα μπροστά

Από το ωάριο στο έμβρυο. Εικόνα από τη σελίδα WebM

Την εβδομάδα που πέρασε, Ιάπωνες ερευνητές δήλωσαν πως είμαστε πολύ κοντά στην ανάπτυξη αντισυλληπτικού για άνδρες.  Χρησιμοποιώντας δύο φάρμακα που κυκλοφορούν ήδη στο εμπόριο, προκάλεσαν στειρότητα σε αρσενικά ποντίκια. Μία εβδομάδα μετά, απομακρύνοντας τα φάρμακα, τα ποντίκια ανέκτησαν τη  γονιμότητά τους.

Ενώ τα γυναικεία αντισυλληπτικά είναι διαθέσιμα από το 1960, για τους άνδρες το μόνο διαθέσιμο είναι το προφυλακτικό. Έτσι τα αποτελέσματα αυτά  μπορεί να αποτελέσουν ένα  μεγάλο βήμα προς την πολυπόθητη ισότητα των δύο φύλων. “Είναι σημαντικό να αναπτυχθούν ανδρικά αντισυλληπτικά, όχι μόνο για να δώσει στους ανθρώπους τον έλεγχο επί της δικής τους  γονιμότητας, αλλά και για την καλύτερη ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών”, έγραψε στα Why Files  o επικεφαλής της μελέτης,  Masahito Ikawa, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οσάκα.

“Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, σχεδόν το 50 τοις εκατό των κυήσεων είναι απρογραμμάτιστες”, πρόσθεσε. "Τα γυναικεία αντισυλληπτικά βασίζονται στον ορμονικό κύκλο των γυναικών, αλλά για τους άνδρες η λύση αυτή δεν λειτουργεί πραγματικά."

Και τα δύο φάρμακα – η κυκλοσπορίνη Α και το FK506 - είναι ανοσοκατασταλτικά, που χρησιμοποιούνται για να καταστείλουν πιθανή  απόρριψη οργάνων από τον οργανισμό κατά τη διαδικασία της μεταμόσχευσης οργάνων. Λειτουργούν αναστέλλοντας την δράση της πρωτεΐνης καλσινευρίνης (calcineurin), η οποία ενεργοποιεί τα Τ-λεμφοκύτταρα  του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η καλσινευρίνη διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση του σπέρματος μέσα στην επιδιδυμίδα. Ο Ikawa και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι τα δύο παραπάνω φάρμακα που δοκιμάζονται στη μελέτη εμποδίζουν την ωρίμανση των σπερματοζωαρίων. Με την παρουσία των φαρμάκων, τα σπερματοζωάρια δεν ωριμάζουν φυσιολογικά, καθιστώντας το μαστίγιο (ή ουρά) που  κανονικά ωθεί το σπερματοζωάριο  να γονιμοποιήσει το ωάριο ασυνήθιστα δύσκαμπτο. Ως αποτέλεσμα, τα φάρμακα μειώνουν την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. “Η δοσολογία είναι αρκετή για να επηρεάσει την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και επομένως να αναστείλει προσωρινά τη γονιμότητα, αλλά δεν είναι αρκετή για να οδηγήσει σε ανδρική στειρότητα”, δηλώνει ο Ikawa. Ωστόσο, στις δοκιμές όπου χορηγήθηκαν πολύ υψηλές δόσεις στα τρωκτικά, παρατηρήθηκε δραστική μείωση της γονιμότητας.

Στο ενδιάμεσο τμήμα της ουράς των σπερματοζωαρίων περιέχονται τα μιτοχόνδρια τα οποία είναι υπεύθυνα για την κίνηση των σπερματοζωαρίων. Όταν αναστέλλεται η δράση της καλσινευρίνης, το ενδιάμεσο τμήμα γίνεται δύσκαμπτο και αποκτά μορφή γάντζου (δεξιά). Εικόνα: Miyata et al, Science, 2 October 2015
 

Ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης;

Το κλειδί είναι η μείωση της κινητικότητας. Αν και δεν παρεμποδίζεται η παραγωγή των σπερματοζωαρίων, τα φάρμακα επηρεάζουν τη διαδικασία ωρίμανσης που συμβαίνει στην επιδιδυμίδα, αμέσως μετά την παραγωγή τους στους όρχεις. Ως αποτέλεσμα, το μαστίγιο γίνεται  τόσο δύσκαμπτο, στερώντας του τη δυνατότητα να περάσει τη διάφανη ζώνη του ωαρίου και να το γονιμοποιήσει.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τα ποντίκια διότι το αναπαραγωγικό τους σύστημα έχει πολλές ομοιότητες με αυτό του ανθρώπου. Ωστόσο τα φάρμακα αυτά,  λόγω  της ανοσοκαταστολής που προκαλούν, είναι σαφές ότι δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας στον άνθρωπο.

Φυσιολογικά, η καλσινευρίνη του σπέρματος  ενισχύει την ευκαμψία της ουράς του σπερματοζωαρίου (αριστερά). Κατά την επίδραση με κυκλοσπορίνη Α (CsA) και FK506 η δράση της καλσινευρίνης αναστέλλεται και η ουρά του σπερματοζωαρίου γίνεται δύσκαμπτη με αποτέλεσμα μη μπορεί να κινηθεί αποτελεσματικά ώστε να γονιμοποιήσει το ωάριο (δεξιά). Graphic: The Why Files, adapted from Miyata et al, Science, 2 October 2015

Γιατί έχει τόση σημασία αυτή η μελέτη

Η απουσία ανδρικών αντισυλληπτικών έχει τόσο φυσιολογικούς όσο και κοινωνικούς λόγους εξηγεί ο Ikawa : “ Η ανάπτυξη των αντισυλληπτικών είναι εμφανώς δύσκολη - είναι η μόνη μορφή φαρμακευτικής αγωγής που δίνεται σε ένα εντελώς υγιές άτομο ... έτσι ο αριθμός των παρενεργειών πρέπει να είναι εξαιρετικά χαμηλός , πολύ χαμηλότερος από ό, τι είναι κοινά αποδεκτό για οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική αγωγή”.

Οι άνδρες της αναπαραγωγικής ηλικίας παράγουν εκατομμύρια σπερματοζωαρίων, ενώ οι γυναίκες απελευθερώνουν ένα ωάριο κάθε μήνα, έγραψε. “Το γεγονός αυτό καθιστά τον στόχο πολύ πιο δύσκολο, και είναι επίσης ο λόγος γιατί η έρευνα στοχεύει στην ωρίμανση των σπερματοζωαρίων, πριν την απελευθέρωσή τους, όπως φαίνεται στη μελέτη μας.”

“Ένας άλλος παράγοντας είναι ο φόβος ότι ένα ανδρικό αντισυλληπτικό μπορεί να προκαλέσει μόνιμη στειρότητα.  Ακόμα κι αν ο στόχος είναι να  αποφευχθεί πλήρως αυτός ο κίνδυνος ώστε τα ανδρικά αντισυλληπτικά να γίνουν τόσο ασφαλή όσο και τα γυναικεία, δεν ξέρουμε κατά πόσον οι άνδρες θα σταματήσουν να θεωρούν την ιδέα του αντισυλληπτικού «επικίνδυνη» για τη γονιμότητά τους”.

Στόχος των ερευνητών είναι να αναπτύξουν μια φαρμακευτική αγωγή που θα μιμείται τη δράση των CsA και FK506 αλλά δεν θα επηρεάζει την ανοσολογική απόκριση και θα μπορεί να χορηγείται ως  χάπι σε συγκεκριμένη δόση. “Καθώς η κατανόησή μας γύρω από  τους μηχανισμούς αναπαραγωγής αυξάνονται, τόσο θα τελειοποιούνται και οι μέθοδοι ελέγχου της γυναικείας αλλά και ανδρικής γονιμότητας”  αναφέρει ο Ikawa.

Haruhiko Miyata et. al (2015) Sperm calcineurin inhibition prevents mouse fertility with implications for male contraceptive, Science DOI: 10.1126/science.aad0836

Η μικρού βαθμού κιρσοκήλη μπορεί να αλλάξει κατά πολύ την ποιότητα του σπέρματος

 Ακόμη και μια μικρού βαθμού κιρσοκήλη μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα του σπέρματος και τη γονιμότητα σε ένα κατά τα άλλα υγιές νεαρό άνδρα, σύμφωνα με μιαν νέα μελέτη που βασίστηκε σε ένα πληθυσμό άνω των 7.000 νεοσύλλεκτων του στρατού σε έξι ευρωπαϊκές χώρες.

“Αυτή η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η κιρσοκήλη είναι ένα κοινό τυχαίο εύρημα και ότι  συσχετίζεται με τη  μειωμένη ποιότητα του σπέρματος, ακόμη και σε νεαρούς άνδρες οι οποίοι είναι κατά τα άλλα υγιείς και ως επί το πλείστον ασυμπτωματικοί,” είπε ο επικεφαλής συγγραφέας Ulla Nordström Jensen, MD, PhD, από το Νοσοκομείο Roskilde της Δανίας. “Υπάρχει  σημαντικός κίνδυνος να μειωθεί η ποιότητα του σπέρματος, ακόμη και σε άνδρες με ηπιότερο βαθμό κιρσοκήλης που δεν γνώριζαν δηλαδή ότι υπήρχε”, ανέφερε στη Medscape Medical News. 

  “Αλλά δεν υπάρχει ακόμη σαφής εικόνα για το τι πρέπει να κάνετε όταν βρεθεί  κιρσοκήλη", ομολόγησε  στo συνέδριο της Ευρωπαϊκής  Ένωσης Ουρολογίας  που πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο για το 2016.

"Θα πρέπει να χειρουργηθούν; Η μελέτη δεν απαντάει σε αυτό ερώτημα, δυστυχώς", είπε. Ωστόσο, "δεν είναι εφικτό να χειρουργηθούν όλοι άνδρες με κιρσοκήλη και μειωμένη ποιότητα  σπέρματος. Αν η συχνότητα εμφάνισης της κιρσοκήλης είναι 15% και το ήμισυ αυτών των ανδρών έχουν μειωμένη ποιότητα σπέρματος, είναι πάρα πολλοί για να χειρουργηθούν όλοι."

Ο Δρ Joensen και οι συνεργάτες του αξιολόγησαν 7067 άνδρες από τη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, τη Λετονία και τη Λιθουανία. Η μέση ηλικία στην ομάδα μελέτης ήταν 19 ετών. Μετά την κλινική εξέταση από ιατρό, 1098 από αυτούς τους άνδρες (16%) είχαν διαγνωστεί με κιρσοκήλη , από τους οποίους, 518 με βαθμό 1, 382 με βαθμό 2 και 198 με βαθμό 3. Ο μεγαλύτερος  βαθμός κιρσοκήλης συνδέεται με την χαμηλότερη ποιότητα σπέρματος σύμφωνα με τα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας όσον αφορά τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων,  την κινητικότητα και τη μορφολογία.

Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων και κινητικότητα

Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων ήταν σημαντικά χαμηλότερος στους άνδρες με κιρσοκήλη βαθμού 3 σε σχέση με τους άνδρες χωρίς κιρσοκήλη (28 vs 51 εκατομμύρια / mL? P <0,0005), ελέγχοντας για κρυψορχία, τις ημέρες αποχής, το δείκτη μάζας σώματος, το κάπνισμα, και την κατανάλωση αλκοόλ. Το ίδιο μοτίβο παρατηρήθηκε για τα ποσοστά των φυσιολογικών μορφών (5% έναντι 8%? P <0,0005) και της προοδευτικής κινητικότητας (55% έναντι 59%? P = 0,031). Ακόμη και οι άνδρες με κιρσοκήλη βαθμού 1 είχαν χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων περίπου 20%  από τους άνδρες χωρίς την πάθηση.

"Πολλοί από τους άνδρες με κιρσοκήλη - περίπου το 55% - είχαν τέτοια ποιότητα  σπέρματος η οποία έδειχνε να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος  αργοπορημένης εγκυμοσύνης ή ακόμα και κίνδυνος στειρότητας," αναφέρει ο Δρ Joensen.

Από την άποψη των αναπαραγωγικών ορμονών, η  κιρσοκήλη συσχετίστηκε με υψηλότερα επίπεδα ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) και ωχρινοτρόπου ορμόνης(LH) και χαμηλότερα επίπεδα ινχιμπίνης, "που σημαίνει ότι υπάρχει μια τάση για τη φτωχότερη  λειτουργία των κυττάρων Leydig που παράγουν τεστοστερόνη", είπε στην Medscape Medical News .

"Εάν αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπάρκεια της τεστοστερόνης αργότερα δεν μπορούμε να το ξέρουμε," εξήγησε. “Αν υποθέσουμε ότι κιρσοκήλη είναι μια προοδευτική βλάβη, δεν ξέρουμε εάν η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων τους σε 10 με 20 χρόνια θα είναι ακόμη χειρότερη”.

Λειτουργία των όρχεων

Μια πρόσφατη μελέτη από τη Δυτική Αυστραλία έδειξε ότι ακόμη και μια μικρού βαθμού κιρσοκήλη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία των όρχεων (Hum Reprod 2015? 30:. 2713-2724).

Η μελέτη "έδειξε ότι το μέγεθος των όρχεων ήταν μικρότερο του φυσιολογικού, η παραγωγή σπέρματος μειωμένη και η έκκριση ανασταλτίνης  σε χαμηλά επίπεδα," δήλωσε ο Roger Hart, MD, καθηγητής της αναπαραγωγικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας στο Crawley, ο οποίος ήταν ένας από τους Αυστραλιανούς ερευνητές.

"Ως εκ τούτου, η παρουσία της κιρσοκήλης είναι μια αιτία ανδρικής υπογονιμότητας. Ωστόσο, πολλοί άνδρες με κιρσοκήλη  έχουν φυσιολογική γονιμότητα, και κατά συνέπεια δεν θεωρούμε ότι  όλοι οι άνδρες με κιρσοκήλη θα πρέπει να θεωρούνται υποψήφιοι για  χειρουργική επέμβαση”, είπε στην  Medscape Medical News.

Ο Δρ Joensen  ανέφερε ότι  “οι κλινικοί γιατροί θα πρέπει να γνωρίζουν τη σχέση μεταξύ κιρσοκήλης και λειτουργίας των όρχεων, να ενημερώνουν τον άνθρωπο σχετικά με τους κινδύνους, και να τον συμβουλεύουν για τους απαραίτητους ελέγχους σχετικά με την ποιότητα του σπέρματος. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι υπάρχουν πολλοί άνδρες με κιρσοκήλη που είναι γόνιμοι. "